Samen microfinancieren
en microverzekeren in het Zuiden
en microverzekeren in het Zuiden
‘Je moet je aanpassen aan de concrete situatie en samen uitzoeken wat werkt. Met respect voor elkaar.’
Microfinancieringsinstellingen begeleiden in hun groei naar zelfstandigheid gaat soms gepaard met vallen en opstaan. Eric De Vos en Hugo Vleeracker, vrijwilligers bij BRS, kunnen daarvan meespreken. Na hun actieve loopbaan bij de bank begeleiden zij al enkele jaren een associatie van spaar- en kredietcoöperaties in het zeer arme noorden van Togo. Een coaching die volharding en vertrouwen vraagt.
Hugo: ‘UCMECS is een lokale organisatie die acht spaar- en kredietcoöperaties overkoepelt. Met BRS zetten we ons in om organisaties als deze te helpen op hun weg naar financiële zelfstandigheid. UCMECS maakt grote vorderingen, maar heeft het niet gemakkelijk om in een zeer moeilijke economische omgeving volledig zelfstandig te worden. Toch moet dit snel gebeuren, want de financiële hulp die zij van buitenaf krijgen, wordt afgebouwd.’
Eric: ‘Er zijn problemen op vele vlakken. Eén daarvan is het kredietproces. Samen met het management van UCMECS hebben we de knelpunten in kaart gebracht. Dat maakte duidelijk dat het 5 voor 12 is, tijd om actie te ondernemen. We werken nu met hen aan een concreet plan van aanpak. Al is dat niet eenvoudig.’
Hugo: ‘Wat voor ons evident lijkt, is dat niet altijd voor hen. Op sommige punten ontbreken kennis en ervaring. En omdat het echt wel belangrijk is dat ze zo snel mogelijk break even geraken, zijn we tot een werkwijze gekomen waarbij wij een actievoorstel doen en zij dit analyseren en bekijken of ze zich daarin kunnen vinden.’
Eric: ‘Zo leren ze al doende bij. En uiteraard ontwikkelen we dat voorstel op basis van hun input en met veel feedback over-en-weer. We mobiliseren ook zoveel mogelijk hun directiecomité. Het is belangrijk dat deze mensen zich betrokken voelen en dat zij verantwoordelijk blijven voor de beslissingen.’
Hugo: ‘Ook deze werkwijze vraagt tijd. Maar het is heel belangrijk dat we dit samen doen. Het heeft geen zin van bovenaf te zeggen hoe het moet. Dat accepteren ze ook niet. Je moet je aanpassen aan de concrete situatie en samen zoeken wat werkt en niet werkt. Met respect voor elkaar.’
Eric: ‘Microfinancieringsinstellingen coachen is maatwerk. En met UCMECS werkt het prima op deze manier. Het contact tussen ons zit goed en stilaan groeit het vertrouwen. Ze weten ondertussen dat we de bank kennen, dat we oprecht geïnteresseerd zijn en ter beschikking staan met onze kennis en ervaring.’
Hugo: ‘Waar nodig, coachen we hen. En we geven informatie en advies als ze daarnaar vragen. Maar wel langs de zijlijn, he. De centrale positie is voor hen. Zij moeten uiteindelijk zelf hun verhaal managen.’
Eric: ‘Ik denk echt dat ze nu gelanceerd zijn. In 2018 kwam hun managementteam naar België om meer inzicht te krijgen in de werking van een uitgebouwde bank. Deze verruiming van hun bancaire horizon helpt hen ongetwijfeld om zich verder te ontwikkelen. Ja, ik ben optimistisch! Het gaat nu echt de goede richting uit.’
Bij hun missie in 2016 kregen ze het gezelschap van Mathieu Tallon. Lees hieronder zijn verhaal.
Afrika was hem niet onbekend. BRS evenmin. Het was dan ook met plezier dat Mathieu Tallon, KBC-medewerker bij Strategie en Ontwikkeling België, in mei 2016 voor BRS naar Togo trok. Zijn eerste opdracht bracht hem in Dapaong, waar UCMECS, (Union des Caisses Mutuelles d’Epargne et Crédit des Savanes) haar hoofdzetel heeft.
“Ik kende BRS al van in mijn opleiding economie. Ik schreef een thesis over microfinanciering en als gerenommeerd kenniscentrum dook BRS al snel op in mijn onderzoek. Toen ik een tijd geleden las dat zij binnen KBC een organisatieadviseur met financieel analytische kennis zochten, dacht ik meteen: dit is mijn kans!
UCMECS, het project waar ik naartoe ging, is een unie van spaar- en kredietoperaties in het noorden van Togo, waarmee BRS en de ngo Louvain Coopération al langere tijd samenwerken. Ze hebben ondertussen een stevige klantenbasis en heel goede terugbetalingscijfers, maar slagen er niet in om rendabel genoeg te zijn om financieel op eigen benen te staan. Samen met de medewerkers van deze microfinancieringsinstelling verkende ik strategische pistes om hen financieel zelfredzaam te maken.
Op voorhand had ik met Issa, de financieel verantwoordelijke van UCMECS, alle financiële stromen in kaart gebracht. Daarop lieten we stresstesten los. Dat zijn testen die een simulatie maken van alle denkbare scenario’s om te zien wat het effect daarvan is op de financiële resultaten. Tijdens de workshop bespraken we deze scenario’s met de verantwoordelijken van de acht lokale bankkantoren en de medewerkers van de hoofdzetel en dachten we na over oplossingen die de financiële kracht en zelfredzaamheid van hun organisatie vergroten.
Mijn bijdrage ter plaatse bestond uit het faciliteren van deze workshop. Mevrouw Fessoribe, of Madame la directrice, zoals ze genoemd wordt, was er ook bij. En net zoals dat hier het geval is, zeggen deelnemers in een grote groep vaak minder als de directeur eerst het woord neemt. Ik heb hen daarom in kleine groepjes laten nadenken over oplossingen. Zo drijven er meer ideeën boven en komt iedereen aan bod. Alle voorgestelde oplossingen werden daarna uitgebreid besproken in de grote groep. Die kon hierbij rekenen op de kennis en ervaring van twee andere leden van het BRS-team: Hugo Vleeracker, voormalig directeur KBC Bank & Verzekeringen, en Eric De Vos, voormalig gedelegeerd bestuurder CBC Banque. Vanuit hun bancaire ervaring zorgden zij voor inhoudelijke feedback. Niet dat zij zeiden wat er moet gebeuren of hoe. BRS positioneert zich als een partner die met de juiste vragen een aantal ideeën triggert en zo capaciteiten ontwikkelt van waaruit de mensen zelf tot oplossingen komen. Dat vind ik heel belangrijk.
Ik heb in Togo veel geleerd over de essentie van bankieren. Het belang van eigen middelen bijvoorbeeld, en van goeie kredietratio’s. Ik heb ook veel bijgeleerd over de rol die een financiële instelling kan spelen in de ontwikkeling van een regio. In de jaren ‘80 en ‘90 leden de mensen honger in het noorden van Togo. Nu hebben ze overschotten en denken ze aan het bedienen van andere markten als volgende stap in hun ontwikkeling. In de complexe werking van een grote bank is het soms moeilijk om de essentie te blijven zien. Door mijn ervaring daar besef ik opnieuw hoe belangrijk bank- en verzekeringsinstellingen zijn. Ook hier. Ik ben dan ook super gemotiveerd teruggekomen!”
