Hoe begin je een mutualiteit in Kinshasa?

Een mutualiteit oprichten in DR Congo?

Dat is niet zo evident, zoals je kan lezen in dit verslag van de werkreis die Paul Vanheuverzwijn enkele jaren geleden ondernam voor BRS. Gelukkig kunnen de initiatiefnemers rekenen op de steun van CGAT. 

Wie van het centrum van Kinshasa naar de Ndjili-luchthaven rijdt, ziet aan zijn rechterkant, waar de drukke baan een weg van stof, aarde en steengruis wordt, de deelgemeente Masina liggen. 800.000 inwoners. Dit is Kinshasa buiten de grote boulevards van het rijkere centrum. Arm, maar wellicht niet het armste deel van de stad.  We wandelen door de aarden straatjes. Het is vandaag warm en droog, iedereen is op straat. Links en rechts proberen mensen wat bij te verdienen met de verkoop van fruit, zwartgeblakerde visjes, tweedehandse schoenen en kledij, en jawel, de alom tegenwoordige papieren zakdoekjes van het Colruyt-huismerk. 

Op een binnenkoertje, een ontmoetingsplaats van een van de talrijke kerken die actief zijn in Kinshasa, praten we met mevrouw – Maman – Esther Fifi Ulabila, Fifi voor de vrienden. Ze is secretaris van het ‘Comité d’ Initiative des Mutuelles de Santé de Masina’. De wijk dacht al lang na over het opstarten van een mutualiteit, maar pas met de komst van een ngo durfden ze het aan en richtten een Comité op met negen leden. 

Omdat gezondheidszorg in Kinshasa bijzonder duur is, gaan velen te laat of helemaal niet naar een dokter. Of ze gaan zonder voorschrift geneesmiddelen halen in een van de vele winkeltjes, ‘pharmacies’, waar vaak rommel verkocht wordt. Of ze zoeken hun heil bij traditionele of gebedsgenezers. 

Op gezondheid staat geen prijs 

Onder het motto La santé n’a pas de prix wil het comité iets doen aan de grote sterfte. Maar hoe doe je dat, in een cultuur waar je vooral vandaag leeft, en waar de solidariteit ophoudt bij de grenzen van de uitgebreide familie? Of met de ervaring van zoveel oplichters die ooit een mutualiteit oprichtten en nadien met de ingezamelde gelden verdwenen? 

Gelukkig vond het Comité de steun van de CGAT. Het CGAT is een centrum dat mutualiteiten begeleidt in risicobeheer en ze technisch ondersteunt. Opgericht door de Franstalige Christelijke Mutualiteiten, wordt het centrum op haar beurt technisch ondersteund door BRS. 

Maman Fifi gaat verder. Ze is zeer gelukkig met de komst van CGAT, een betrouwbare en onderlegde partner. Het Comité kreeg een uitgebreide vorming over de principes en de werking van een mutualiteit, en samen met CGAT werken ze aan de definiëring van het ‘product’ dat de nieuwe mutualiteit Masina zal aanbieden. 

En meteen maken we mee hoe dat gebeurt: 23 focusgroepen van telkens 15 bewoners proberen in te schatten hoe vaak ze medische hulp zoeken of denken te zoeken (er zijn geen statistieken). Ze bepalen wat prioritair is in de dekking (alleen ambulante zorgen en bevallingen, of ook chirurgie en hospitalisatie?), welke gezondheidsinstellingen in het aanbod moeten, en hoeveel ze kunnen besteden. Ook wordt er gekeken naar het inkomen van de gezinnen die zich aansluiten. Dat doen ze door te peilen naar het bestedingsgedrag van de gezinnen in kwestie. Twee opvallende uitgaveposten steken er bovenuit: communicatie (gsm) en bier. 

Eigenlijk is dit een sterk staaltje van productontwikkeling. 

Maman Fifi en het Comité zoeken een dekking die maximaal betaalbaar blijft in deze context. En ambitieus zijn ze ook: zes maanden na de opstart willen ze 5000 aangesloten leden. Opnieuw zullen ze daarbij samenwerken met CGAT om een sterke campagne uit te werken.